Digitale toegankelijkheid borgen: van project naar proces

Digitale toegankelijkheid borgen in je organisatie, klinkt niet zo ingewikkeld, toch? Maar de praktijk is weerbarstiger dan je denkt. Ik zie veel organisaties hun websites en apps keer op keer laten onderzoeken. Ze voeren allemaal vergelijkbare technische onderzoeken uit. Dat kan echt efficiënter als de leverancier meer verantwoordelijkheid neemt voor die technische aspecten.

Op het moment dat je dat patroon wilt doorbreken, kom je in mijn werkveld terecht. Want dan gaan we het hebben over processen en de manier waarop je ervoor zorgt dat de verantwoordelijkheid komt te liggen daar waar die hoort

Checklist voor het borgen van toegankelijkheid

Direct aan de slag? Download mijn checklist om te starten met het structureel borgen van digitale toegankelijkheid in jouw organisatie. Deze vind je verderop in dit artikel.

Een andere aanpak

De oplossing begint volgens mij met het vaststellen van beleid op het gebied van toegankelijkheid. De analogie met beveiligingsbeleid ligt voor de hand. Bij informatiebeveiliging leggen we de link sterk tussen processen en de verantwoordelijkheid bij de leverancier.

Stel je voor dat we dat op het gebied van toegankelijkheid op dezelfde manier zouden aanpakken. Dan krijg je een procesgang met rollen, taken en verantwoordelijkheden belegd binnen de organisatie, waarin je ook toegankelijkheid op een soortgelijke manier geborgd hebt.

Techniek versus content

Een voorbeeld verduidelijkt de scheiding in verantwoordelijkheden. Neem de begrotingswebsite van een gemeente. De leverancier zorgt ervoor dat de app technisch volledig toegankelijk is. Maar de inhoud van die begroting komt van de organisatie zelf. En voor de toegankelijkheid van die inhoud is de organisatie dan ook verantwoordelijk. Daar kunnen we je bij helpen. Dan leg je de verantwoordelijkheid daar waar die hoort.

De vergelijking met beveiligingsbeleid

Bij beveiligingsbeleid zie je dat er regelmatig aandacht aan wordt besteed: phishing tests, controles op wachtwoorden achter monitoren, communicatie naar medewerkers. Deze continue aandacht houdt het bewustzijn levend.

Stel je voor dat je dat met toegankelijkheid op eenzelfde manier zou aanpakken. Dan denk ik dat we straks met zijn allen in control zijn op het gebied van de content rond digitale toegankelijkheid.

Waar te beginnen?

De eerste stap is cruciaal: zorg dat het bestuur achter je staat. Dat is bij toegankelijkheid nog wel een uitdaging, dat geef ik toe.

Mijn advies: begin niet direct met een projectmatige aanpak, maar start met een beleidsdocument waarin je schetst wat de taken, rollen, verantwoordelijkheden en processen zijn. Parallel daaraan kun je wel een project opstarten om de huidige toegankelijkheid te realiseren, maar tegelijkertijd regel je de borging in de vorm van beleid dat door het bestuur wordt vastgesteld.

De gap-analyse

Als projectleider digitale toegankelijkheid begin je met onderzoeken waar de organisatie op dit moment staat. Wat hebben ze al gedaan? Wat is het volwassenheidsniveau van verschillende organisatieonderdelen?

Dit betekent kijken naar alle relevante afdelingen: Inkoop, HR, Juridische zaken, ICT, Communicatie. Overal onderzoek je: zijn er al processen ingericht die zorgen voor de toegankelijkheid van datgene wat je publiceert? En vergeet daarbij de documentenstromen niet.

Weerstand overwinnen

Tijdens zo'n analyse spreek je door middel van interviews met verschillende deskundigen en betrokkenen. Dan weet je vaak al waar weerstand vandaan komt.

Een veelgehoorde opmerking: "Wat een circus voor die ene blinde die er rondloopt." Dan kan ik uitleggen dat het niet gaat om die ene persoon, maar om 25% van de populatie die daadwerkelijk last heeft van niet-toegankelijke informatie. Door de vergrijzing groeit deze groep alleen maar.

Voor de overheid is het een no-brainer: iedereen moet mee kunnen doen. In het bedrijfsleven zou je zeggen: 25% meer marktaandeel, 25% meer klanten.

De kosten

Het mooie is dat de kosten beheersbaar blijven. Als je erin slaagt om de verantwoordelijkheid te leggen waar die hoort - techniek bij de leverancier, content bij de organisatie - kunnen de onderzoeken een stuk beperkter worden.

Ik denk dat we nog maar een kwart van de onderzoekskosten kwijt zullen zijn aan de content onderzoeken. Dat geld kunnen we besteden aan de borging, zodat we redelijk budgettair neutraal toegankelijkheid kunnen gaan borgen in de organisatie.

Samenwerken met leveranciers

Voor leveranciers die de overheid willen helpen, ligt er een belangrijke rol. Steeds meer softwarebedrijven werken agile en leveren in sprints delen van software op. Deze componenten worden opgenomen in een centrale componentenbibliotheek.

Mijn aanpak: onderzoek die verschillende losse componenten op toegankelijkheid voordat ze in die bibliotheek worden ondergebracht. Vanaf dat moment weet je dat de bibliotheek alleen nog bestaat uit toegankelijke componenten.

En bij die toets van die losstaande componenten maken we ook nog eens gebruik van experiences waarin we de ontwikkelaars meenemen in datgene wat ze kunnen doen om hun code nog toegankelijker te krijgen.

Download mijn checklist

Wil je meteen aan de slag? Download dan mijn checklist met alle concrete stappen om digitale toegankelijkheid structureel te borgen.

De toekomst

Hoe ziet de toekomst eruit? Mijn visie is helder: ik hoop dat we over twee à drie jaar niet meer hoeven na te denken over toegankelijkheid. Het zit gewoon in het DNA van de organisatie, net zo goed als dat voor beveiligingsbeleid geldt. We denken er eigenlijk niet meer zo gek veel over na, omdat we simpelweg weten wat we moeten doen om toegankelijk te communiceren.