Website maken en toegankelijkheid: dit zijn de valkuilen

Laat je een nieuwe website maken en wil je dat deze helemaal toegankelijk wordt voor al je gebruikers? Trap dan niet in de valkuilen die hierbij komen kijken. In dit artikel licht ik een aantal van de meest voorkomende valkuilen toe, zodat jij deze kunt vermijden.

Valkuil 1: geen visie (op toegankelijkheid)

In de ideale wereld beginnen alle grote projecten met een visie en antwoorden op de volgende vragen: wat wil je met je nieuwe website bereiken en voor wie? Als je deze antwoorden helder hebt geformuleerd, wordt het ook makkelijker om daar invulling aan te geven. Toch zijn dit vaak vragen die niet gesteld worden en dat is zonde.

Als je weet wat jouw toekomstige websitebezoekers op je website moeten doen, helpt dit om je vooral op die taken te richten. Denk bijvoorbeeld aan het vinden van informatie, het online indienen van aanvragen of het online kopen van producten en diensten. Alles wat niet in die visie past, is alleen maar ballast en kan dan ook onnodige toegankelijkheidsproblemen veroorzaken die je niet had voorzien.

Een heldere visie helpt dus om strategische keuzes te maken. Zo was ikzelf enige tijd werkzaam bij een gemeente die de hoofdwebsite puur en alleen gebruikte als dienstverleningskanaal. Voor citymarketing en andere doelen waren andere websites bedoeld. Hier kun je van alles van vinden, maar dit is wel helder en overzichtelijk. Op de hoofdwebsite is dan ook niet het doel om bezoekers daar zo lang mogelijk te houden, maar juist zo kort mogelijk. Dat betekent nogal wat voor je strategie.

De visie helpt ook als stip op de horizon en om alvast een ‘skelet’ van de nieuw te bouwen website te maken. Dat voorkomt (grotendeels) dat je later nog functies gaat toevoegen en bijbouwen, waarbij je ook weer rekening moet houden met de toegankelijkheid.

Dit vertaalt zich dus ook naar een visie op digitale toegankelijkheid. Natuurlijk wil je een volledig toegankelijke website, maar het heeft nogal wat technische en financiële impact als je bijvoorbeeld een interactieve slider wilt toevoegen, terwijl bezoekers daar misschien niet eens op zitten te wachten. Overigens is in meerdere onderzoeken al aangetoond dat sliders en banners niet werken, maar dat is een ander verhaal.

Valkuil 2: niet voortborduren op bestaande kennis

Websites worden soms behandeld als fast fashion en zijn onderhevig aan trends. Zo zie je nogal eens dat organisaties ervoor kiezen om elke 2 à 3 jaar een compleet nieuwe website te lanceren. Dit verschijnsel staat bekend als de “Boom Bust Cycle”. Het nadeel hiervan is dat je alle opgedane kennis en aanpassingen in de prullenmand gooit en helemaal opnieuw een website laat maken.

Hoewel het soms niet anders kan, is dit een risico als de basis van je website al goed toegankelijk is. Misschien hebben jijzelf, je collega’s en/of je webbouwer veel tijd en moeite gestoken in het toegankelijk maken van delen van de bestaande website. Die kennis gaat dan voor een groot deel verloren.

Valkuil 3: geen harde afspraken met leveranciers

Of je nu gaat aanbesteden of een nieuw contract afsluit; zorg ervoor dat je vooraf heldere en harde afspraken maakt met je leverancier(s). Als je niet van tevoren hebt vastgelegd dat je jouw website volledig toegankelijk wilt hebben, kunnen je leveranciers dat ook niet weten.

Dit helpt je ook in de selectie van leveranciers, want je wilt natuurlijk samenwerken met een partij die digitale toegankelijkheid net zo belangrijk vindt als jij en die je daarin kan ondersteunen, ontlasten en adviseren. Het overzicht van aanbieders op DDAI is daarvoor een mooi startpunt.

Vraag je (toekomstige) leverancier of websitepartner in hoeverre deze bekend is met de toegankelijkheidseisen, zoals de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) en wat de medewerkers doen om hun kennis op peil te houden. Hierbij is het ontzettend belangrijk om naar onderbouwing te vragen. Vraag je leverancier dus bijvoorbeeld om bewijs of voorbeelden van toegankelijke websites uit de portfolio.

Valkuil 4: vorm vóór functie

Het is heel verleidelijk om bij het laten maken van je website vooral te letten op hoe deze eruit ziet. Dit is echter niet het belangrijkste, want gaat de website doen wat jij wilt (zie valkuil 1) en bereik je wel iedereen? Er zijn genoeg voorbeelden van vernieuwde websites die bijvoorbeeld een slechter kleurcontrast hebben dan voorheen en daardoor een groot deel van de bezoekers niet meer bereikt. Dat zou natuurlijk enorm zonde zijn.

Daarom is het beter om je eerst op de inhoud of functie te richten en van daaruit de website verder in te vullen en aan te kleden. Dit zorgt ervoor dat iedereen je website kan gebruiken, zonder afbreuk te doen aan de vormgeving. Dit principe heet ook wel “gelaagd bouwen” of “progressive enhancement“.

Een argument tegen het bovenstaande is vaak dat toegankelijke websites saai of niet mooi zijn, maar dat hoeft zeker niet het geval te zijn. Soms vereist het ontwerpen van een toegankelijke website wel iets meer creativiteit, maar voor een goede designer is dat juist een mooie uitdaging.

“Accessibility will not force you to make a product that is ugly, boring, or cluttered. It will give you design constraints that will lead to better products for all of your users.”

Jesse Hausler
Principal Accessibility Specialist bij SalesForce

Valkuil 5: geen eigenaarschap

Het is belangrijk dat iemand of een team binnen de organisatie zich eigenaar voelt van de website(s). Deze eigenaar is dan – ook na het lanceren van je nieuwe website – ervoor verantwoordelijk dat deze functioneel en toegankelijk blijft. Zodra de aandacht verslapt, sluipen er vaak weer toegankelijkheidsproblemen in en voor je het weet, bereik je je doelen niet meer. Bijvoorbeeld omdat gebruikers tegen toegankelijkheidsbarrières aanlopen en afhaken.

Zeker als je organisatie meerdere websites heeft, is eigenaarschap voor al deze websites enorm belangrijk. Een grote uitdaging is als elk team zelf een website bouwt of laat bouwen, met eigen voorwaarden en afspraken. In de praktijk komt dat de toegankelijkheid van de websites niet ten goede. Dit geldt overigens ook voor de privacy- en beveiligingseisen waar deze websites aan moeten voldoen.

Valkuil 6: doorslaan met toegankelijkheid

In het Engels is hier een mooie uitdrukking voor: “Don’t overdo it” oftewel: overdrijf je inspanningen voor toegankelijkheid niet. Het is niet nodig om je website helemaal uit te kleden en ‘saai’ te maken of om juist allerlei widgets toe te voegen waarmee de letters en kleuren aangepast kunnen worden of de toetsenbordfocus ingesteld kan worden. Zorg ervoor dat de website in de basis gewoon voor iedereen werkt. Dan werkt deze ook voor jou en je organisatie. Toegankelijkheid is dan geen belemmering, maar juist een aanjager.

Website maken en toegankelijkheid: dit zijn de valkuilen

Dit zijn in mijn ogen de 6 valkuilen voor website maken en toegankelijkheid. Wanneer je deze vermijdt, zal je website goed toegankelijk zijn voor de gebruikers, die daardoor meer tevreden zijn en wellicht vaker terugkomen. Tenzij dat natuurlijk niet je doel is.

Wil je meer weten en een keertje brainstormen met één van onze toegankelijkheidsexperts? Neem dan contact op. Wij helpen je graag.